Leuk hoor, die grafiekjes in Nooit Af van hoe je eenvoudig statistiek kunt manipuleren, maar dat gebeurt toch niet echt? Ja echt wel. Onlangs tijdens een spoorlunch met journalisten presenteerde ProRail een florissante grafiek die een enorme groei suggereert. De misleidende truc lijkt 1-op-1 gekopieerd uit Nooit Af. Met dien verstande dat Nooit Af deze truc niet adviseert, maar er juist voor waarschuwt.

De echte cijfers
Stel je voor, je bent een bedrijf dat 121 eenheden per jaar produceert en je hebt een groei van 1,7% per jaar, hoeveel eenheden produceer je dan over elf jaar?
Antwoord: 145
Hoe reken je dat uit? Nou zo: 121 x (1,017 tot de macht elf) 
Dit zijn exact de cijfers van Prorail. Tussen 2004 en 2015 (elf jaar) steeg de productie van 121 naar 145 (x miljoen reizigerskilometers). Dus een jaarlijkse groei van 1,7% Mooi toch?

De gemanipuleerde infographic
Maar nou komt het. Je wilt opscheppen dat je zo enorm bent gegroeid. Of je hebt een goed excuus nodig, dat er na al die jaren nog steeds iedere herfst blaadjes op de rails vallen. Stel je voert dan als excuus op: “Ja maar we hebben 1,7% groei per jaar!” Zou er dan ook maar één iemand onder de indruk zijn? Vast niet. Want 1,7 procent, dat klinkt niet als een indrukwekkende groei. Als je de cijfers van 2004 tot 2015 in een grafiek zou tekenen, krijg je een horizontale lijn, die slechts heel licht oploopt. Maar je wilt liever een lijn die steil omhoog loopt? Dat kan heel simpel. Dan hoef je alleen maar de indeling van de getallen op de verticale Y-as te manipuleren. Slechts een enkeling die het doorziet. De rest is diep onder de indruk van je enorm stijgende lijn.

ProRail geeft deze gemanipuleerde infographic aan journalisten:

Pagina 194 van Nooit Af, over statistiekmanipulatie: